Yatçılıkta Çevre Koruma Ve Sürdürülebilirlik

Şekil 1’de de gösterildiği üzere, enerji verimliliği, atık yönetimi, yenilenebilir enerji, eğitim, ar-ge, malzeme, doğaya saygı, yerel ekonomi, inovasyon ve teknoloji ile etkin denetim yatçılıkta çevre koruma ve sürdürülebilirlik için en önemli kriterlerdir. Bu kriterlerden enerji verimliliği çok geniş kapsamlı bir konu olup MARPOL EK VI tabiri ile gemilerde enerji verimliliği, taşıma işi başına salınan karbondioksit miktarını ifade eder. Bu bağlamda, yatlarda enerji verimliliğini artırmak dolaysıyla yakıt harcamını azaltmak üzere; form optimizasyonu, ağırlık azaltımı, genel sevk verimini iyileştirmeye yönelik akış düzelticiler ve forma uygun pervane-dümen donanımı, karbon yoğunluğu ile kükürt ve partikül emisyonlarını azaltmak üzere konvansiyonel dizel makineler yerine hibrit LNG veya metanol ile çalışabilen makinelerin yatlara entegrasyonu, küçük teknelerde tam elektrikli sevk sistemi kullanımı, atık ısı geri kazanımı, yüksek hızlı teknelerde trim flapları veya interseptör kullanımı, enerji verimli aydınlatma gibi uygulamalar tasarım sürecinde uygulanabilecek başlıca tedbirlerdendir[3], [4] [5]. İşletme sürecinde ise planlı veya öngörücü bakım uygulamaları, rota optimizasyonu, dijital enerji yönetim sistemi kullanımı, hız kesme ve liman veya marinadan elektrik kullanımı (cold-ironing) gibi uygulamalar enerji verimliliğini artırmaya yönelik diğer tedbirlerdendir [6], [7].

Atık yönetimi konusunda, yat kaynaklı atık suların (gri, siyah veya sintine suyu) biyolojik ve kimyasal arıtma süreçlerinden geçirilerek denize deşarj edilmesi ile katı atıkların yönetim planları dahilinde kontrollü olarak doğrudan marina veya limana verilmesi temiz ve sürdürülebilir yatçılık için gerçekleştirilebilecek uygulamalardır.

Öte yandan, yenilenebilir enerjinin yatçılıkta kullanımı önemli bir potansiyel oluşturmaktadır. Güneş panelleri, rüzgâr türbini veya yelkenler ile su altı akıntı türbinleri son dönemde yatlarda kullanımı artan yenilenebilir enerji araçlarıdır. Yenilenebilir enerji kullanarak çalışan tekil sistemler, günümüzde gemi ve yatlar için ana sevk gücü ve elektrik ihtiyacının tamamını karşılayacak nitelikte olmasa dahi, hibrit sistemlere entegre edilerek yakıt ekonomisi sağlamakta dolayısıyla emisyon salınımını azaltmaktadır [8].

Eğitim alanında, denizcilik ve gemi/yat inşa ihtisası sunan meslek liselerinden üniversitelerdeki ön lisans ve lisans programlarına kadar deniz koruma stratejileri ve sürdürülebilirlik konularında gerekli eğitimin verilmesi ile sektörde çalışanların periyodik olarak özel eğitim programlarına dahil edilmesi yatçılık alanında sürdürülebilirlik için en önemli uygulamalardandır.

Sürdürülebilir ve yeşil yatçılık için inşa ve işletme süreçlerinde biyoçeşitliliğe zarar vermeyen, geri dönüştürülebilir ve çevre dostu malzemelerin kullanılması önem arz etmektedir. Yat yapı malzemelerinden çelik ve alüminyum gibi metallerin geri dönüşüm oranları ahşap ve kompozit malzemelere kıyasla daha fazladır ve sürdürülebilir imalat açısından bu malzemeler avantajlıdır. Ahşap malzeme, sürdürülebilir ve sertifikalı ormancılık uygulamalarıyla uygun yapı malzemesi olarak öne çıkmaktadır.

Doğaya saygı çerçevesinde, deniz canlıları için hassas alanlardan uzak durma, ekolojik navigasyon planlaması ve seyir sırasında hassas ekosistemlere minimum müdahale, denizel ekosistemlere olan etkilerin değerlendirilmesi ve uygun önlemlerin alınması, özellikle de biyoçeşitliliği tehdit eden aktivitelerin önlenmesi, balık popülasyonlarını koruma ve aşırı avlanmayı önleme gibi sürdürülebilir balıkçılık uygulamalarının benimsenmesi, sualtı sporları sırasında korunması gereken denizel ekosistemlere saygılı davranış kurallarına uyulması alınabilecek tedbirlerdendir.

Yerel ekonominin geliştirilmesi kapsamında, yerel mal ve hizmet tedarikçileriyle iş birliği yapılarak yerel ekonomiye katkı sağlanması, yerel topluluk projelerine finansal ve pratik katkılarda bulunularak topluluk odaklı sürdürülebilirlik çabalarına destek olunması, yat sahipleri ve sektör temsilcileri tarafından deniz koruma projelerine maddi destek sağlanması ve bu projelerin gelişimine katkıda bulunulması ekonomik açıdan sürdürülebilirlik sağlayacak önemli adımlardır.

Her sektörde olduğu gibi yat sektöründe de inovasyon ve teknoloji ön planda tutularak çevre dostu çalışmalara yönelik sürekli araştırma ve geliştirme çabalarının desteklenmesi, etkin üniversite-sanayi işbirliği, yat tasarımında ve işletmelerinde otomasyon ve enerji verimliliği gibi yeşil teknolojilerin entegrasyonuna yönelik stratejilerin benimsenmesi ile yeşil teknolojilerin teşvikine yönelik sektöre sağlanacak destekler yatçılığın sürdürülebilirliğine önemli katkılar sağlayacak uygulamalardır.

Belirtilen tüm kriterlerin denetimi, kriterlerin sürdürülebilirliği bakımından da önemlidir. Bütünsel bir yaklaşımla sektör içerisindeki dinamiklerde yeşil ve sürdürülebilir yatçılık için iç denetim kültürü yaygınlaştırılabilir. Yatçılıkta sürdürülebilirlik için ayrıca tasarım, inşa ve işletme süreçlerindeki eksik ve hatalar düzeltici faaliyetler ile giderilebilir. Yatların tutulma oranları (detention rate) oranları ve içerikleri dikkate alınarak asgari gereklilikler konusunda denetimler yaygınlaştırılabilir [9].

Kaynaklar

• [1] IMO, “2023 IMO Strategy on Reduction of GHG Emissions From Ships - MEPC.377(80),” 2023. [Online]. Available: https://www.imo.org/en/MediaCentre/PressBriefings/pages/Revised-GHG-reduction-strategy-for-globalshipping-adopted-.aspx
• [2] IMO, “Fourth IMO GHG Study 2020 Executive Summary.” 2020. [Online]. Available: https://www.imo.org/en/OurWork/Environment/Pages/Fourth-IMO-Greenhouse-Gas-Study-2020.aspx
• [3] M. Akman, “A Techno-Environmental and Energy Efficiency Investigation of Marine Dual-Fuel Engines,” Marine Science and Technology Bulletin, vol. 12, no. 2, pp. 128–141, Jun. 2023, doi: 10.33714/masteb.1247489.
• [4] M. Akman and S. Ergin, “Greener shipping: An investigation of an ORC-based waste heat recovery system for a methanol-fueled marine engine,” in 4th International Meeting - Ship Design & Optimization and Energy Efficient Devices for Fuel Economy, 2022.
• [5] M. Akman and B. İ. Turan, “Energy-Efficient Yacht Design: An Investigation on the Environmental Impacts of Engine Selection for Bodrum Gulets,” in Springer Proceedings in Energy. Springer International Publishing, 2023. doi: 10.1007/978-3-031-30171-1.
• [6] M. C. Köseoğlu, M. Akman, and F. Çınar, Environmental Cost-Benefit Analysis of Cold Ironing Systems in Green Container Ports for 2020-2030: A Case Study in Turkey. 2021. [Online]. Available: https://www.researchgate.net/publication/357899869
• [7] C. Dere, B. Zincir, O. B. Inal, and C. Deniz, “Investigation of the adverse effects of slow steaming operations for ships,” Proceedings of the Institution of Mechanical Engineers, Part M: Journal of Engineering for the Maritime Environment, vol. 236, no. 4, pp. 1069–1081, Jan. 2022, doi: 10.1177/14750902221074191.
• [8] E. Eastlack et al., “Zero Emission Super-Yacht,” in 2019 Fourteenth International Conference on Ecological Vehicles and Renewable Energies (EVER), 2019, pp. 1–8. doi: 10.1109/EVER.2019.8813677.
• [9] T. Özbey, M. Akman, and B. I. Turan, “Ticari Yatlarin Paris Mou – Liman Devleti Kontrolü Kapsaminda Tespit Edilen Eksikliklerinin Analizi ve Değerlendirilmesi,” in 2nd International Congress on Ship and Marine Technology, 2021.